Prof. Dr. Tezer Kutluk’un başkanlığını yürüttüğü Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği’nin araştırması, Türkiye’de insanların kanseri en önemli sağlık sorunu olarak gördüklerini ancak tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu düşündüklerini ortaya koydu. Öte yandan insanların kanser hastalığının tedavisinde çok önemli bir aşama olan tarama ve erken teşhis konularında çok da titiz davranmadığı görülüyor.
Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği’nin “Türkiye’de Kanser Bilinirlik
Düzeyi ve Davranış Şekilleri” isimli araştırmasında, çağımızın hızla yayılan bu önemli hastalığının Türkiye’de nasıl algılandığı konusunda çarpıcı sonuçlar ortaya çıktı. Türkiye’de kanser konusunda önemli çalışmalara imza atan Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği’nin GfK Türkiye Araştırma Hizmetleri ile gerçekleştirdiği araştırmaya göre katılımcıların yüzde 53’ü kanserin en önemli sağlık sorunu olduğuna inanıyor ancak yüzde 69’u kansere yakalanacağını düşünmüyor; yüzde 76’lık geniş bir bölümü ise kanserin tedavi edilebilir bir hastalık olduğuna inanıyor. İnsanlar sigarayı kanserin 1 numaralı nedeni olarak gördükleri halde yoğun şekilde tütün kullanımına devam ediyor, spor yapmaları gerektiğini bildikleri halde hareketsiz bir yaşam sürüyor. Tarama testlerine ise ilgi hala düşük seviyede.
Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği ile GfK tarafından, İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Antalya, Balıkesir, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, Gaziantep, Kayseri, Konya, Malatya, Samsun, Trabzon illerinde “çok aşamalı, yarı tesadüfi” örnekleme yöntemi ile gerçekleştirilen Araştırmaya, 15-65 yaş aralığında yüzde 54’ü kadın yüzde 46’sı erkek olmak üzere toplam 1234 kişi katıldı. Araştırma’ya katılan kişilerin yüzde 40’ı çalışan, yüzde 21’i öğrenci, yüzde 27’si ev hanımı, yüzde 8’i emekli. Eğitim düzeyleri; yüzde 33 ilkokul, yüzde 29 lise, yüzde 15 üniversite ve üzeri. Katılımcıların yüzde 58’i internet kullanıcısı. Yüzde 53’ünün bilgi kaynağı yakın çevresi, yüzde 46’lık büyük bir oran ise Internet kullanarak hastalıkla ilgili bilgiye ulaşmayı tercih ediyor. Kanser hastalığı ile ilgili bilgilenme konusunda yüzde 41’i televizyondan, yüzde 32’si doktor ve hastaneden, yüzde 16’sı ise gazete ve dergiden yararlanıyor.
Kanser en önemli sağlık sorunu
Araştırmaya göre insanların yüzde 53’ü kanserin en önemli sağlık sorunu olduğunu düşünüyor. Kanser hastalığını yüzde 11 ile AIDS, yüzde 7 ile kalp hastalığı izliyor. Alzheimer, astım, diyabet ve depresyon ise diğer önemli sağlık sorunları olarak sıralanıyor.
Kanser tedavi edilebilir bir hastalıktır
İnsanlar yüzde 76’lık bir oranla kanserin tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu düşünürken, sadece yüzde 14’ü tedavisi için fazla bir şey yapılamayacağına inanıyor. Yüzde 10’unun ise bu konuda herhangi bir fikri yok.
İnsanlar kansere yakalanacaklarına inanmıyor
Hayatınızın bir döneminde kansere yakalanacağınızı düşünüyor musunuz sorusuna verilen cevaplar da dikkat çekici. Katılımcıların yüzde 69’luk büyük bir bölümü kansere yakalanacağını düşünmüyor. İnsanların yüzde 40’ının kansere yakalanması halinde hayatını kaybedip kaybetmeyeceği konusunda fikri yok, sadece yüzde 21’i kanser nedeniyle hayatını kaybedebileceğini düşünüyor, yüzde 39 ise kanser nedeniyle hayatını kaybedeceğine inanmıyor.
Sigara kanserin nedenleri arasında ilk sırada yer alıyor
Kanserin nedenleri nelerdir sorusuna verilen yanıtlar da ilginç. İnsanların yüzde 97’lik bir bölümü sigarayı birincil neden olarak sayıyor öte yandan yüzde 40’lık bir bölümü tütün kullandığını söylüyor. Aşırı alkol tüketmek ve stresli yaşamak da nedenler arasında ilk sıralarda. Güneş, hava kirliliği, cep telefonu, fazla kilo, yağlı yiyecekler, sebze meyve tahıl tüketmemek, yeterince egzersiz yapmamak, kırmızı et yemek kansere neden olan etkenler olarak sayılıyor.
Spor yapmadan, fazla hareket etmeden yaşıyoruz
Kanserden ve birçok hastalıktan korunmak için çok önemli olduğu bilinse de günlük yaşamda spora neredeyse hiç zaman ayrılmıyor. İnsanların yüzde 58’i hareketsiz bir yaşam sürdüklerini kabul ederken, spor yapmadıklarını söylüyor. Nadiren spor yapanların oranı yüzde 13. 3-4 gün spor yapanlar sadece yüzde 4 düzeyinde, 5-6 gün spora vakit ayıranlar ise yüzde 8.
Tedavi konusunda önemli bir aşama olan “tarama” konusunda titiz davranılmıyor
Kanser hastalığının tedavisi açısından çok önemli bir aşama olan tarama testleri ve erken teşhis konularında ise hala titiz davranılmıyor. İnsanlar imkanları olduğu halde tarama testi hizmetlerinden yararlanmıyor. 40 yaş üzeri kadınların sadece yüzde 32’si mamografi yaptırdığını söylerken, 15 yaş ve üstünde smear testi yaptıran kadınların oranı yüzde 31. Prostat tarama testi yaptıran 50 yaş üzeri erkeklerin oranı ise sadece yüzde 3. Kolon kanseri tarama testinde de oran düşük; 50 yaş üzeri erkek ve kadınlarda yüzde 6.
Dünyada her yıl 14 milyon kişiye kanser tanısı konulduğuna ve 8.2 milyon insanın hayatını kaybettiğine dikkat çeken Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği Başkanı Prof. Dr. Tezer Kutluk, Dünya Sağlık Örgütü’nün 2030 yılına kadar kanserden hayatını kaybeden insan sayısının 12 milyona yükseleceği yönündeki tahminine dikkat çekiyor. Özellikle son 4 yılda dünya genelinde kanser görülme sıklığının yüzde 11 arttığına işaret eden Prof. Dr. Tezer Kutluk, “Genetik faktörlerin dışında çevresel etkenler nedeniyle de kanser görülme sıklığı artıyor. Türkiye’de 2012 verilerine göre her yıl yaklaşık 148 bin kanser vakası görülmekte ve 92 bini maalesef kaybedilmektedir. Kanserden kaynaklı ölümlerde ülkemizde ilk 4 sırada 25 bin vaka ile akciğer, 15 bin vaka ile meme, 12 bin vaka ile prostat ve 12 bin vaka ile kolorektal kanser yer almaktadır.
Tütün kullanımı, yeterli fiziksel aktivite yapmadan yaşamak, aşırı alkol kullanımı, güneş ışığının zararlı etkilerine maruz kalma kanserin en bilinen nedenleri arasındadır. Kanserin bilinen çevresel nedenlerinden kaçınarak en sık görülen kanserlerin üçte biri önlenebilir. Toplumdaki bilinç düzeyi arttıkça, tarama programları ve yeni tedaviler geliştikçe hastalığın önlenmesi, sağkalım sürelerinin uzaması konusunda büyük ilerlemeler sağlanıyor. Örneğin meme, kolorektal kanserin görülme sıklığı artsa bile ölüm oranlarında düşüşler görüyoruz. Artık lösemiden kaynaklı ölümleri kayda değer biçimde azaltmış durumdayız.
Bu Araştırma’nın da ortaya koyduğu gibi insanlarımız kanserin önemli bir sağlık sorunu olduğunun ancak tedavisinin de yapılabileceğinin bilincinde. Sıkıntımız, tarama testlerine gösterilen ilginin artırılması ve sunulan imkanların vatandaşlarımız tarafından daha yoğun bir şekilde kullanılmasının sağlanmasında kanserle mücadelede kaydedilen büyük ilerlemelere rağmen, bu sinsi hastalığı yenmek için kat edilecek daha uzun bir yol var. İlerlemenin devam ettirilebilmesi içinyenilikçi yaklaşımlar, kanser kontrol alanlarının tümünde desteklenmelidir.’’şeklinde konuştu.
